OSMAN GAZİ TÜRBESİ
1326’nın Nisan ayında Orhan Gazi tarafından alınan kentin merkezini oluşturan Osmangazi, Osmanlı kültürünün ilk örneklerini barındıran tarihin izlerini taşıyor. Doğudan batıya uzanan bir şerit şerit içerisinde Osmangazi ilçesi sınırlarındaki geziye, Osman Gazi’nin türbesi ile başlamak anlamlıdır.
Bursa’nın fethinden sonra Tophane’de, Bizans Klisesi’nin kalıntıları üzerindeki Saint Elia Manastırı’nın bulunduğu yere yapılan, gümüş kümbetli Osman Gazi Türbesi’ndeki sedef kakmalı muhteşem ahşap sandıka, bir aşiretten cihangirane bir devlet yaratan Sultan’ın sahip olduğu şahsi mallarını göstermesi açısından önemli bir tarihi mirastır. Osman Gazi’nin sandukasında bir Kaftan, bir Yan Torbası, bir Tuzluk, bir Kavuk ve bir Çizme bulunmaktadır.
‘Yedi yüzyıl sürecek bir İmparatorluğa adını veren efsanevi önder Osman Bey (1258-1326), muhtemelen okuma yazma bile bilmiyordu; ama o koşulların uygunluğuna, önder kişiliğini eklemeyi bilmiştir; yaygın bir deyişle bir aşiretten bir devlet ortaya çıkarmıştır.
Osman Bey aslında Bursa kent merkezine ayak basmadan ölmüş, buraya oğlu Orhan Bey almıştır; ama bu işi oğlunun başaracağından da yüzde yüz emindir: Ölünce buraya gömülmek istediğini söylemiştir. (…) Baba-oğul, henüz Bursa alınmadan, buraya uzaktan özlemle bakarlarken, gün batımında Tophane meydanında gümüş gibi parlayan bir tapınak vardır: Saint Elias Manastırı. Osman Bey oğlu Orhan’a, buraya işaret ederek, ölünce gömüleceği yeri gösterir: ‘Oğul, ben vefat edince beni şol gümüş kubbenin altına koyasın.’ (…) Bursa teslim alınınca Orhan Bey, babasının vasiyetini yerine getirir, onun naşını Söğüt’ten getirip, Gümüşlü Kümbetin (Saint Elias Manastırı) yerine yaptırdığı türbeye gömer.’
Tophane Parkına güneydeki kapıdan girince solda kalan Osman Gazi’nin türbesi önünde sesizce; ‘Bir kez Okyanusa ulaşmaya gör, bir daha küçük nehirlerden söz etmezsin hiç‘ diye mırıldanmamak mümkün mü?
Bursa fethinden sonra, Osman Gazi’nin naşı, dervişlerin ve gazilerin omuzlarında sade bir törenle Gümüşlü Kümbet diye anılan yere getirildi. ‘Türbenin bulunduğu salona, İslamiyet’e geçen Türk’ün Tanrıya şükür ederek parmaklarının arasında yuvarladığı, gayet iri taneli, tahta tespih asıldı. Karahisar’daki hakimiyetini göstermek üzere Selçuklu Sultanı Alaaddin tarafından gönderilen davul mezarın üzerine konuldu.’
Saint Elia Manastırı’nın bölümüne ait olan, Mesihiler’in şapeli olarak 11. yüzyılda yapıldığı bilinen 8.3 metre genişliğindeki türbe; Osman Gazi’nin sandukasının solunda oğlu Alaeddin Bey, bunun yanında Hüdavendigar oğlu Savcı Bey, bunun sağında Aspurca Hatun’un oğlu İbrahim Bey ile adları bilinmeyen on iki sanduka bulunmaktadır.
Tophane Parkı’nın girişinde solda kalan çadırlar aracılığı ile gökyüzünün çokgen kubbelerle simgelendiği Türbe’de Konya Sultanı Alaaddin tarafından Osman Bey’e gönderilen ve bir yangın esnasında yanarak kül olan çok büyük bir davul ve tespih sergilendiğinden, halk arasında Davullu (Davud) Manastırı olarak da bilinen türbe, konak salonları dekorasyonu şeklinde bezenmiş, pencerelere kumaş perdeler takılmıştır. Fransız stilinde yapılan bu kısımda ufak bir mihrap görülmektedir. Pencere parmaklıkları dökme demirdendir.
1801 yangını ve ardından 1855 depremi snrası onarılamayacak ölçüde tahrip olan Osman Gazi’nin türbesi, aynı şekilde viran olan Orhan Gazi Türbesi ile birlikte Abdülaziz tarafından 1863’te bugünkü türbeler inşa edilmiştir.
Ancak türbenin, bir imparatorluğun temelini atan Osman Gazi’ye ve devletin kuruluş havasına uygun bir mimaride yapılmadığı söylense de, sadeliği, maneviyatı ifade etmesi bakımından Osmanlı döneminin en önemli mekanıdır.
Evet geride bir tahta kaşık, bir tuzluk, renkli iplikle işlenmiş uzun bir ceket, keten türban, tarla sürmek için birkaç çift öküz, koyun sürüsü ve Arap atlarını şahsi miras olarak bırakan Osman Gazi, yeni bir tarihin perdesini de aralamıştı.
O, fetihlerinde adım adım ilerlemiş, her zaferinden sonra soluklanmıştı. Lamartine’in ifadesiyle ‘yavaş yavaş ilerledi, fakat asla geri çekilmedi; işte bu, bütün büyük devlet kuranların sırrıdır.‘
Kaynak: Bursa Osmangazi Belediyesi, Bir İmparatorluğun İzi Trace Of An Empire Osmangazi
